MANININGAD SA SIYUDAD / Si Jonathan Davila tagdaug sang Una nga Padya sa Binalaybay sa IYAS Hiligaynon Literary Prize 2013. Maestro siya sa St. La Salle-Bacolod halin sang 2002. Padayon sia gasulat sang binalaybay sa Hiligaynon, English, kag Filipino. Miyembro sia sang Santermo Writers Group sang Bacolod. Mahilig sia sa gitara, maglagaw sa uma, kag manuhot-suhot.
Indi coincidence nga nagkilalahay kami ni Ivan kag ni Antonio. Sa amon libro sa klase, isa sa amon sugilanun nga ginpadaluman amo ang “The Lottery Ticket” ni Chekhov. Katahum sini nga istorya kay si Ivan pareho sa akon naghandum sang iya mga pagahimuon kun maggwa ang iya numero nga gintay-an sa lotto.
Amo ini ang ang istorya: Nagapungko si Ivan sa ila sala sang iya matalupangdan nga ang lima ka numero sang iya tiket ara gid sa peryodiko. Nagmurarat ang mata ni Ivan pero imbis nga lantawon niya dayun ang ika-anum nga numero, wala niya ini anay ginpinta. Upod sang iya asawa, nagpaminsar anay sila sang mga bagay nga ila ubrahun kun magdaug man gid sila. Ginhimo nila ini sang malinong asta nag-abot sila sa punto nga naminsar si Ivan nga kasabad sang iya asawa kay basi kontrolon sini ang kwarta. Wala kamaan si Ivan nga ang iya asawa amo man gali ang ginapaminsar. Sa ila mga paminsarun nag-inaway na sila kag diutayan pa nga magbulagay. Sa ulihi lain gali nga numero ang naggwa.
Gin-istoryahan namun sa klase nga kaalam kay Chekhov sang iya paggamit sang point of view sa sini nga istorya. Kay ang epekto sini sa manugbasa daw nahimo siya nga maniningad sa mga sekreto nga panan-aw ni Ivan sa iya asawa.
Nga tigulang na ini, malaw-ay na, laos, kag marikot. Gin-istoryahan man namon nga sa pagkamatuod sa sini nga istorya diutay lang ang aktwal nga dayalogo kay mas madamo nga mga hitabo ang ara lang sa ulo sang mga karakter.
Diri na dayun nagsulod sa amon istorya si Mendoza. Kun ang kay Ivan daydream lang gid, ang kay Mendoza ya tuod gid nga nagdaug siya pero wala pulos ang ticket kay nasunog. Kag sa promisa sang PCSO nga tinguhaan nila buligan si Mendoza daw wala na gid sang tsansa.
“Ti maano na lang si Mendoza?” pamangkot ko sa mga bata.
“Daw magago siya, e,” hambal sang isa ka estudyante.
Matigulang gid siya sang pagpaminsar kun ano na tani ang iya mahimo sa 12 milyones nga iya daug, sabat ko. Gan-iton niya ang iya buhok kag ibagnus niya ang iya ulo sa dingding. Sugod subong si Mendoza indi na katulog sa pagkangilin nga tani wala na lang ginplantsa sang iya anak ang tiket. Ang bilog nila nga pamilya magakabuhi sa pagdamgo nga manggaranun na sila tani samtang kada aga gabugtaw sila sa kamatuoran nga wala sang nag-ilis sa ila pagpangabuhi. Hay!
“Class, tani ako na lang ang nagdaug.” Kay kun ako tani una –una nga ubrahun ko amo ang pagbakal sang second-hand nga awto kay kinahanglan ko na gid kay amat-amat na nga nagatrapik sa bangga Homesite. Ginakapoy na gid ako sa pagsakay sa traysikol. Dasun ang akon gamay nga balay ipasaka ko ang kisame kay pwerte kainit kun tingadlaw, daw ginaprito ang akon mga uban. Ang amon balay sa uma ipaliwat ko. Pagamayun ko ini nga Japanese countryside ang style para kada aga malipay gid si Tatay nga nagala-aw sa amon talamnan samtang gatukar sa iya dvd ang mga kanta sang Trios Los Panchos ukon ni Eddie Peregrina.
Ilagaw ko dayun ang akon mag-iloy sa London. “Nga-a London gid haw,” pamangkot sang isa ka gwapa nga bata nga paborito ko tukso-on. Kay amo na nga lugar ang handum kag dumot nga kadtuan sang akon asawa. Mahapit na lang kami dayun sa Disneyland sa Hong Kong ukon sa Tokyo, pero laban-laban sa Tokyo kay gusto ko labyan ang mga restaurant kag tea houses nga gin-feature ni Adam Liaw sa “Destination Flavor.”
“Sir, maresign ka indi?”
“Indi ko sure, pero laban-laban maresign ako kun pareho sa inyo kapalatulog, kag ka mga tamaran magbasa ang akon mga estudyante”
Class, nalipat ko nga mabakal pa ko gali Chinese bike nga may kargadera para makaulo-exercise man ako kun mangumpra ako sang utanon sa Libertad. Kag ari gali, siguro ang pinaka-ultimate ko nga mahimo sa akon dose milyones amo ang pagpatindog sang isa ka bakery. Halin pa sang hayskul ginahandum ko ini nga negosyo. Asta subong ara pa kay Tatay ang sekreto nga risepi sang pinakanamit nga pandesal kag ensaymada sa bilog nga kalibutan.
Gintago niya ini kay galaum siya nga pila ka adlaw madayun gid ang amon mga handum nga gapungko kami nga duha sa tiangge kag nagahigop sang kape samtang gakatunaw ang mantikilya sa gaaso-aso nga pandesal kag ang ido gahulat sang bukbok nga ihaboy sa iya.
“May bilin pa imo kwarta, sir.”
Life plans, memorial plans, accident insurance, mutual funds, treasury bonds. Kwa-an ko sini tanan ang akon pamilya. Kun may ari na ako sini sobra pa ako sa mga US commando sa Afghanistan. Protektado ako kaayo kag wala sang ospital nga mamalibad sa akon kag sa akon mga paryente.
And last but not the least, indi ko sure kun ga-istar giyapon sa Massachusetts ang akon idol nga gitarista nga si James Taylor, pero bisitahun ko siya sa iya studio nga “The Barn”. Mabakal ako dayun sang pareho nga brand sang iya gitara.
“Gataya ka gid adlaw-adlaw sa lotto, sir?”
Wala, kun magsweldo lang.
“Kaagi ka na daug, sir, maskin apat lang ka numero?”
Wala, pirmi lang tatlo.
“A ti laban sa tunaw, sir e.”
Class, I clearly remember gali na last week naghambal ko nga maquiz ko parte sa elements of fiction. Get wan fort, number 1!
Filed under: GUEST BLOGGERS, JONATHAN DAVILA Tagged: Balay Sugidanun, Hiligaynon, Jonathan Davila, Maniningad sa Siyudad
