Indi Tuod ang El Niño ni Jonathan Davila

MANININGAD SA SIYUDAD / Si Jonathan Davila tagdaug sang Una nga Padya sa Binalaybay sa IYAS Hiligaynon Literary Prize 2013. Maestro siya sa St. La Salle-Bacolod halin sang 2002. Padayon sia gasulat sang binalaybay sa Hiligaynon, English, kag Filipino. Miyembro sia sang Santermo Writers Group sang Bacolod. Mahilig sia sa gitara, maglagaw sa uma, kag manuhot-suhot.

Wala ako nanugid sa iya nga nahadlok ako sa El Niño kay madumduman ko ang daw duha ka dangaw kalapad nga bangag sa duta sang mag-El Niño sang 1990. Madumduman ko nga nagatulog ako sa papag kun gab-i nga wala sang t-shirt kay maskin ang hangin sa gab-i mapaang kag mapilit sa panit. Kun adlaw gina-antos namon ang halos lima lang kakabo nga paligo kay nahubas ang bubon nga halin sang gamay pa si Tatay ginakuhaan na nila sang ilimnan kag inugpanghugas. Lab-as gihapon sa akon pamatyag ang igo sang init sa panit nga sa dalayun mahapdi kag nagapalitik sa amon bibig. Pero ang pinakalabaw sini, nasubuan ako maminsar nga kada aga, lantawon namon ang talamnan nga wala sang buhi nga tanom ukon mga pispis man lang nga gapalayag.

Ang summer sa siyudad tion para magswimming sa baybay pero sa uma pareho sa amon tigkiriwi ini. Tion ini nga ang mga manok, pato, pabo, kag iban pa nga kasapatan nga pwede masulod sa sako gakaladula kay sigurado nga ginasud-an sang mga tamaran. Sa mga mapisan naman nagakadto sila sa baybay para manginhas, manahid, ukon manalom.

May mga beses man nga ang mga nagalibod sang lab-as ginabayluhan namon sang bugas, kay anhon mo ang bugas kun wala ka naman sang sud-an. Kung wala na gid, last recourse ang uga nga tabagak, guma-a, ukon balingon nga ilunod sa lupo kag monggo.
Indi ko gusto nga masulit naman ini nga bagay. Amo nga indi ko gusto paminsaron nga tuod ang El Niño. Bilang isa ka tinuga nga nagdako sa kaalwan sang uma, nagasalig ako gihapon sa kalangitan nga pirmi ko ginatangla kag ginapangayuan sang pagkaon, kuwarta, kabuhi, kaalam, kag pag-atipan nga magaliwat ang iya ginhatag nga mga patimaan. Kag kita, kun gusto man gid naton buligan ang mga tanum, mga sapat kag mga mangunguma mas maayo nga buligan naton paminsar nga indi tood ang El Niño, pareho sang ginhimo ko sa akon tupad balay.

Sang ginhambal ko kay Kid Batawel nga maskin summer maulan sa gihapon nakita ko ang skepticism sa iya guya. Ginhikap niya ang iya kalbo kag naglungo. Anad na abi sa construction si Kid Batawel amo nga siguro daw ka mala gid sang iya pagpati nga indi madayon ang El Niño. Gusto ko tani walihan si Kid Batawel nga wala sang sino man nga nagakontrolar sa mga bagay nga iya sang kalibutan kay maskin sa Bibliya nabutang nga kun ano ang ginapaminsar sang tawo most likely amo man ang dalagan sang iya kapalaran kag hitabo sa sina nga adlaw. Pero wala ko gindayun.

Ginhambalan ko na lang si Kid Batawel nga para sa amon nga mga taga-uma, ang panganod may dala nga ulan, kag kun magtipon ini, magtinir, kag maglinaw sigurado nga may talithi nga mahulog. Actually ang ginapaminsar ko sadto, amo nga why not tilawan uli naton nga tanglaon ang langit kag pangayuon sang direkta sa Diyos ang ulan. Ginhimo ini Abraham sadto kag wala sang rason nga indi man naton pwede himuon subong.

Sang nagligad nga adlaw nangayo ako sang ulan kay nabatian ko kay Tatay nga naganinit ang tubi nga gaguwa sa deep well didto sa uma. Sang nagligad lang nga gab-i nag-ulan kag kagina naman sang aga nagtalithi. Indi ako sigurado kun nakadab-ot ini didto sa amon pero sigurado ako nga ang mga panganod nagapadayun. Kun magtayuyon ini, maskin sa tig-ilinit sarang may matanom, ang mga nagapanagyaw maskin pila lang ka nahut, sa salapi sarang may garabon. Kag ang El Niño paagi sa pagpaminsar pwede gali ligwaton.