Kahoy sa Suba
Tani may layi diri sa Negros ukon sa bilog nga Pilipinas, sa diin ang mga may malapad nga duta kinahanglan may isa ka parte nga tamnan nila sang kahoy nga dumaaan ukon ang mga gapamunga.
Paminsara bala kun may pulo ka tawo nga may tag pulo man ka ektarya kag ang kada isa sa ila maghatag lang sang isa ka ektarya nga tamnan nila sang kahoy.
May mga puno nga sa sulod lang sang lima ka tuig gabunga na, pareho sang langka kag bayabas. May ara man nga sa pito ka tuig ukon pulo. Kun dumaan pareho sang almasiga kag mga lawaan siyempre malawig, pero mabakod naman nga tagkapot sang duta kag tubig.
Matuod ang hambal sang mga tigulang nga ang panahon daw pisok lang sang mata. Kun gusto mo magbilin sang handumanan sa imo mga anak, tanum ka sang kahoy nga gapamunga kay kada saka kag singit nila madumduman ka na nila.
Mapasalamat man na sa imo ang mga kabog kay may mga luto sila nga bunga nga kaunon. Ang mga maya kapra may pugaran. Ang mga tiwis kag pirot may duyan-duyanan nga mga tayok. Ang sagoksok may hulunan sa udto adlaw para manawag sa mga panulay nga iya makita.
Kun gintanom mo ang ini nga puno sa kilid dalan, ay, pasalamatan ina sang nagalagaw nga mga bata pareho sa akon sang una. Grasya gid ina sa mga pakyador nga nagapanglakaton sa pagpuli kag wala sang inugbakal sang pamahaw.
Paminsara bala ang isa ka ektarya sang puno. Sa gab-i dira gid mapasilong ang mga tikling, pakuro, pitaw, kag halo. Sa idalum sina pwede ka katakod sang duyan. Pwede ka dira kapanagu-ay, lagsanay kag shatbung. Pwede mo dira buy-an ang mga manok, karabaw, kag kanding.
Kada tuig may kinaing ka nga prutas nga dugoson. Indi mo kinahanglan sugo-on ang kahoy para mamunga. Regalo niya ina sa imo kay gintanum mo siya.
Kun nanutaran mo, ini nga mga bagay libre lang tanan kag indi kinahanglan nga bantayan gid sa tanan nga oras. Life attracts life. Life rewards life. Wala sang gasto. Ang liso ara man lang dira nagahulat nga itanom.
Tani may layi lang nga amo sini. O basi may ara man gid. O basi tamaran na ang tanan kay wala man dayon gapamunga kwarta ang mga puno.
Kalaw-ay abi lantawon nga halos ang tanan nga mga uma ginahimo na subong subdivision. Tapos ang mga subdivision kalabanan wala man probisyon para sa matuod gid nga eco-park.
Naglabay ako sa isa ka talamnan nga ginabuldos kay himuon subdivision. Kanami sang mga balay nga gindrowing sa billboard, pero kadiutay sang tanom.
Tani kun mahuman ini may mga kakahuyan man lapit sa children’s playground. Mas nami pa gid kun nagapamunga.
Filed under: GUEST BLOGGERS, HILIGAYNON, JONATHAN DAVILA Tagged: BALAY SUGIDANUN, HILIGAYNON
